Έρευνες έχουν δείξει ότι ενώ το 75% του πληθυσμού μπορεί κάποια στιγμή της ζωής του να χρειαστεί μετάγγιση αίματος μόνο ένα μικρό ποσοστό περίπου 1,5% είναι αιμοδότες. Αν δίνει αίμα συστηματικά το 2% του πληθυσμού μιας χώρας, τότε η χώρα αυτή έχει αυτάρκεια σε αίμα. Δηλαδή στη χώρα μας χρειαζόμαστε περίπου 200.000 τακτικούς εθελοντές αιμοδότες, που να προσφέρουν προγραμματισμένα αίμα 2-3 φορές το χρόνο.
Συνολικά, εκτιμάται ότι οι ανάγκες της χώρας για αίμα κυμαίνονται από 550.000 έως 700.000 κάθε χρόνο εκ των οποίων οι 120.000 μονάδες αφορούν στις ανάγκες για αίμα των πασχόντων από μεσογειακή αναιμία (θαλασσαιμία) και Δρεπανοκυτταρική Νόσο.
Το αίμα είναι βασικό συστατικό της ζωής και ένα αναντικατάστατο θεραπευτικό μέσο. Η μόνη πηγή του είναι ο άνθρωπος καθώς ούτε παράγεται, ούτε αντικαθίσταται, ούτε αγοράζεται, ούτε πωλείται, παρά μόνο προσφέρεται από υγιείς και ανιδιοτελείς δότες.
Η απουσία τεχνητών υποκατάστατων του αίματος καθιστά την προσφορά αίματος πρωταρχική και ουσιαστική προϋπόθεση για την ύπαρξη αλλά και τη βιωσιμότητα της ιατρικής των μεταγγίσεων. Για αυτόν τον λόγο η ενημέρωση, προσέλκυση και ένταξη αιμοδοτών στην αιμοδοσία αποτελεί τη βάση του αιμοδοτικού συστήματος κάθε χώρας.
Μπορείς να βοηθήσεις να σωθεί η ζωή μέχρι και 3 ατόμων με 1 μόνο αιμοδοσία.
Γιατί να δώσω αίμα;
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να δώσουν αίμα, εφόσον:
- είναι υγιείς και δεν έχουν κρυολόγημα, γρίπη ή άλλη ασθένεια την ημέρα της αιμοδοσίας
- είναι ηλικίας μεταξύ 17-65 ετών (για νέους ηλικίας 17-18 ετών χρειάζεται γραπτή συγκατάθεση γονέα ή κηδεμόνα).
- το βάρος σώματος είναι τουλάχιστον 50 κιλά
- η αιμοσφαιρίνη τους είναι στα φυσιολογικά επίπεδα
- έχουν ασφαλισμένο τρόπο ζωής
- πριν την αιμοδοσία δεν έχουν καταναλώσει οινοπνευματώδη ποτά
- δεν έχουν υποβληθεί σε μεγάλη χειρουργική επέμβαση ή έχουν προσβληθεί από βαριά νόσο κατά τη διάρκεια του τελευταίου τετραμήνου
Ποιός δεν μπορεί να δώσει αίμα;
Συνηθισμένοι λόγοι για τους οποίους ένας αιμοδότης μπορεί να αποκλειστεί προσωρινά από την αιμοδοσία αναφέρονται πιο κάτω.
Λόγοι Προσωρινού αποκλεισμού:
- Κρυολόγημα, γρίπη ή άλλη ασθένεια κατά τη στιγμή της αιμοδοσίας ή κατά τις προηγούμενες 3 ημέρες
- Εγκυμοσύνη (κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του θηλασμού και για 6 μήνες μετά τον τοκετό
- Μεγάλη χειρουργική επέμβαση τους τελευταίους 6 μήνες
- Προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση τους επόμενους δύο μήνες
- Προσβολή από βαριά νόσο κατά τη διάρκεια του τελευταίου χρόνου
- Μετάγγιση αίματος
- Προσβολή από ελονοσία (μαλάρια) κατά τα τελευταία 3 χρόνια ή ταξίδι κατά το έτος που προηγείται της αιμοδοσίας, σε περιοχές που η μαλάρια είναι ενδημική
- Βελονισμός ή τατουάζ τους τελευταίους 6 μήνες
- Τρύπημα αυτιών ή σώματος γενικά τους τελευταίους 6 μήνες
- Εξαγωγή δοντιού ή άλλη οδοντιατρική επέμβαση την τελευταία εβδομάδα
- Λήψη αντιβιοτικών, αντισταμινικών φαρμάκων ή κορτιζόνης κατά τις 72 ώρες πριν την αιμοδοσία
- Επαφή με μολυσματικές ασθένειες
Προετοιμασία για αιμοδοσία
Αν θέλεις και εσύ να ενταχθείς σε αυτή την όμορφη οικογένεια των εθελοντών αιμοδοτών, πρέπει να γνωρίζεις τα ακόλουθα. ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ..........
- ΥΠΝΟΣ: Να είσαι ξεκούραστος και να έχεις συμπληρώσει τις φυσιολογικές ώρες ύπνου.
- ΥΓΡΑ: Να λαμβάνεις άφθονα υγρά και να αποφεύγεις το αλκοόλ.
- ΡΟΥΧΑ: Να φοράς χαλαρά και άνετα ρούχα και να αποφεύγεις τα στενά μανίκια.
- ΔΙΑΤΡΟΦΗ: Να λαμβάνεις ικανοποιητικά γεύματα.
- ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ: Να είσαι σε θέση να ενημερώσεις για το ιατρικό ιστορικό σου και για τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
- ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ: Να αποφεύγεις την έντονη μυϊκή άσκηση.
- ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑ: Για να μην ταλαιπωρηθείς ή αν έχεις κάποια αμφιβολία ή ερωτήσεις για την καταλληλότητα σου να προσφέρεις αίμα, έλεγξε τα κριτήρια επιλογής αιμοδότη πριν επισκεφτείς κάποια αιμοδοσία ή, επικοινώνησε με το Σταθμό Αιμοδοσίας και μίλησε με έναν από τους ιατρούς μας.
Διαδικασία αιμοδοσίας
ΒΗΜΑ 1 – ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΙΜΟΔΟΤΗ
Όταν προσέλθεις για αιμοδοσία, σε παρακαλούμε να διαβάσεις προσεχτικά και να συμπληρώσεις με ειλικρίνεια το ειδικά διαμορφωμένο ερωτηματολόγιο μας. Θα πρέπει να σημειώσεις τα προσωπικά σου στοιχεία (όνομα, ταυτότητα, διεύθυνση, αριθμούς τηλεφώνων) και να απαντήσεις κάποιες απλές ερωτήσεις που αφορούν το ιατρικό ιστορικό και τον τρόπο ζωής σου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, τόσο για τη διασφάλιση της υγείας σου, όσο και για την ασφάλεια του δέκτη του αίματος που θα προσφέρεις.
Προκειμένου να αποφύγεις μία ανεπιτυχή προσπάθεια αιμοδοσίας, έλεγξε τον κατάλογο που δεν σου επιτρέπει να δώσεις αίμα. «Κατέβασε» το ερωτηματολόγιο και επικοινώνησε μαζί μας εάν έχεις απορίες. Τώρα το ερωτηματολόγιο αιμοδότη διατίθεται και σε ψηφιακή μορφή.
ΒΗΜΑ 2 – ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΓΙΑΤΡΟ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ
Θα έχεις την ευκαιρία να συζητήσεις με το γιατρό μας με πλήρη εχεμύθεια, οτιδήποτε σε προβληματίζει. Ο γιατρός αιμοδοσίας θα κρίνει τη δυνατότητα σου να δώσεις αίμα τη συγκεκριμένη στιγμή, βασιζόμενος στις απαντήσεις που έδωσες στο ειδικό έντυπο και στη λήψη σύντομου ιατρικού ιστορικού. Θα σου μετρήσει επίσης την αρτηριακή πίεση και το σφυγμό σου.
ΒΗΜΑ 3 – ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ
Όλοι οι αιμοδότες πρέπει να υποβάλλονται σε μία διαδικασία διαλογής (screening) για την αξιολόγηση της καταλληλότητας τους. Μόνο εκείνα τα άτομα που βρίσκονται σε καλή κατάσταση υγείας και έχουν καλό ιατρικό ιστορικό πρέπει να γίνονται δεκτά ως δότες αίματος για θεραπευτική χρήση. Γιαυτό τον λόγο γίνεται μέτρηση αιμοσφαιρίνης με αναίμακτη μέθοδο και αρτηριακής πίεσης.
ΒΗΜΑ 4 – ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ
Θα ξαπλώσεις στην ειδική καρέκλα αιμοδοσίας και το εξειδικευμένο προσωπικό της αιμοδοσίας, αφού επιβεβαιώσει τα στοιχεία σου και τοποθετήσει τους μοναδικούς αριθμούς ταυτοποίησης της μονάδας αίματος που θα προσφέρεις, θα προχωρήσει στην παρακέντηση της φλέβας. Δέκα περίπου λεπτά μετά το ελαφρύ αυτό τσίμπημα, θα ακούσεις το ηχητικό σήμα που εκπέμπει ο ειδικός αναδευτήρας και αυτό σημαίνει ότι η διαδικασία έχει ολοκληρωθεί. Η βελόνα αφαιρείται και τοποθετείται λευκοπλάστης. Παραμένεις ξαπλωμένος για λίγα λεπτά. Στον ίδιο χρόνο που χρειάζεσαι για να διαβάσεις τη διαδικασία σε αυτή την ιστοσελίδα, θα έχεις προσφέρει 450ml αίμα που ισοδυναμεί με ένα μικρό κόκκινο δέμα, το οποίο θα προσφέρεις σε κάποιο άγνωστο συνάνθρωπό σου και θα του σώσεις στην κυριολεξία τη ζωή. Η υγεία σου είναι μεγάλης σημασίας για μας. Η αιμοδοσία δεν εμπεριέχει κανένα κίνδυνο για σένα όταν τηρηθούν όλοι οι κανόνες ασφαλείας. Όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι αποστειρωμένα και μιας χρήσης και ανοίγονται από τη συσκευασία τους στην παρουσία σου.
ΒΗΜΑ 5- ΞΕΚΟΥΡΑΣΗ
Μετά την αιμοδοσία
- Όταν ολοκληρωθεί η αιμοδοσία, παράμεινε ξαπλωμένος για δέκα λεπτά.
- Για τη δική σου ασφάλεια: κάθισε για ακόμα δέκα λεπτά και απόλαυσε τη λεμονάδα και τα μπισκότα σου.
- Απόφυγε το κάπνισμα για 2 ώρες.
- Πάρε περισσότερα υγρά απ’ ότι συνήθως, τις 4 επόμενες ώρες, για καλύτερη και σωστή ενυδάτωση.
- Το επόμενο γεύμα σου να είναι πλήρες και ισορροπημένο.
- Απόφυγε τη λήψη οινοπνευματωδών ποτών για 6 ώρες, αφού προηγηθεί κανονικό γεύμα.
- Μετά την αιμοδοσία μπορείς να συνεχίσεις τις συνηθισμένες ασχολίες σου.
- Απόφυγε την έντονη άσκηση (π.χ. τρέξιμο, ποδηλασία, γυμναστήριο, βάρη) και θα πρέπει να αποφύγεις την πολύωρη ορθοστασία.
- Μην εκτεθείς άμεσα στον ήλιο και επέλεξε να πιεις δροσερά ροφήματα και όχι ζεστά.
- Μετά την αιμοδοσία μπορείς να συνεχίσεις τις συνηθισμένες ασχολίες σου.
- Απόφυγε την χειρονακτική εργασία για το υπόλοιπο της ημέρας, για να μην αιμορραγήσει το χέρι σου στο σημείο φλεβοκέντησης.
- Αν αιμορραγήσει το σημείο φλεβοκέντησης, σήκωσε το χέρι ψηλά και άσκησε πίεση στο σημείο της αιμορραγίας.
- Είναι καλύτερα να αφαιρέσεις το λευκοπλάστη ή τον επίδεσμο από το χέρι μετά από 3 ώρες.
- Σε περίπτωση που παρουσιαστεί το σύμπτωμα της ζαλάδας, ξάπλωσε και βάλε τα πόδια ελαφρώς πιο ψηλά.
- Αν νιώσεις οποιαδήποτε αδιαθεσία ή έχεις απορίες μετά από την αιμοδοσία, επικοινώνησε με την αιμοδοσία.
- Τώρα που έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς η αιμοδοσία σου, μην ξεχάσεις να προγραμματίσεις την επόμενη φορά που θα σε ξαναδούμε. Πιστεύουμε ότι, το αίσθημα της προσωπικής ικανοποίησης που νιώθεις, όταν έχεις βοηθήσει να σωθεί μια ζωή, είναι τεράστιο και μοναδικό.
Κατηγορίες Αιμοδοσιών
Υπάρχουν τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες αιμοδοσίας:
ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ
Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη κατηγορία αιμοδοσίας, κατά τη διάρκεια της οποίας προσφέρεται μια μονάδα ολικού αίματος (που είναι περίπου 450 ml).
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ
Η θεραπευτική αφαίμαξη περιλαμβάνει μια ειδική κατηγορία αιμοδοτών όπου η αιμοληψία γίνεται με ιατρική θεραπευτική ένδειξη.
ΑΥΤΟΛΟΓΗ
Η αυτόλογη αιμοδοσία είναι μια μέθοδος σύμφωνα με την οποία ένας άνθρωπος δίνει αίμα, το οποίο αργότερα θα χρησιμοποιηθεί για τον ίδιο.
ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ
Η αφαιρετική αιμοδοσία είναι η προσφορά αιμοπεταλίων ή πλάσματος, γνωστή ως αιμοπεταλιαφαίρεση ή πλασμαφαίρεση αντίστοιχα. Τα αιμοπετάλια ή το πλάσμα συλλέγονται επιλεκτικά από το αίμα του εθελοντή δότη, με τη βοήθεια ενός ειδικού μηχανήματος το οποίο διαχωρίζει το αίμα στα παράγωγά του κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Αυτό μας επιτρέπει να πάρουμε ένα ή περισσότερα συστατικά του αίματος σε μεγαλύτερη ποσότητα, ενώ ταυτόχρονα, τα υπόλοιπα επιστρέφονται στον οργανισμό του δότη.